Konstytucja 3 maja 1791

Uchwalona 3 maja 1791 roku na Sejmie Czteroletnim ustawa regulująca ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów była pierwszą w Europie i drugą na świecie konstytucją.

Wprowadzała w Rzeczypospolitej ustrój monarchii konstytucyjnej – zachowywała stanową strukturę społeczeństwa, ale umożliwiała dalsze przekształcenia systemu państwowego. Na jej podstawie przyjęto monteskiuszowski podział władz na: prawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Z obowiązującego systemu prawnego usunięto m.in. liberum veto, konfederacje i wolną elekcję.

Za głównych twórców dokumentu, uznaje się: króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, Stanisława Małachowskiego, Stanisława Staszica, Hugo Kołłątaja oraz Ignacego Potockiego.

Ustawa Rządowa obowiązywała tylko przez rok: od maja 1791 do maja 1792. Jej przeciwnicy, za namową carycy Katarzyny II, zawiązali konfederację targowicką i zdelegalizowali Ustawę Rządową, doprowadzając tym samym do II rozbioru Polski.

---

Książki dostępne w bibliotece:

• Emanuel Rostworowski – Ostatni król Rzeczypospolitej. Geneza i upadek Konstytucji 3 maja
• Jerzy Łojek – Geneza i obalenie Konstytucji 3 maja
• 1000 faktów z historii Polski